Niestety nadal znaczna część społeczeństwa postrzega depresję w niewłaściwy sposób. Panuje nawet przekonanie, że jest to właściwie współczesny wymysł, ucieczka od odpowiedzialności, obowiązków, a może nawet w jakimś stopniu moda. Depresja postrzegana jest również jako słabość, szczególnie wśród mężczyzn. Fakty są jednak zupełnie inne, depresja istnieje i bywa niekiedy chorobą śmiertelną. 

Depresja jest chorobą, która zmienia całe życie człowieka, a nawet można powiedzieć, że wydziera go z życia. Pojawia się obojętność na wszystko dookoła, człowiek staje się znieczulony emocjonalnie. Często depresji towarzyszy też lęk.

Najpierw mniej rzeczy człowieka cieszy, później wkrada się obojętność na wszystko dookoła, a jeżeli pojawiają się problemy ze snem, na przykład bezsenność, człowiek jest coraz bardziej zmęczony, a rano pojawia się pewien poziom wolno płynącego lęku. Na początku pacjent tłumaczy sobie, że to chwilowe, że to ze zmęczenia, że przejdzie, idzie do pracy i myśli, że nic mu nie jest, ale jeżeli ten stan nie mija, to może oznaczać epizod depresji.

Ludzie zakładają maski pozornego ładu i spokoju, starają się funkcjonować normalnie, na zewnątrz niby wszystko jest w porządku, a wewnątrz jest coraz większa pustka, obojętność i poczucie bezsensu. Funkcjonują, bo muszą, ale nic tak naprawdę ich już nie cieszy.

Objawy depresji

Wyróżnia się trzy główne objawy depresji, zwykle muszą wystąpić dwa z nich, by móc postawić diagnozę. Pierwszy objaw to obniżenie nastroju, przy czym obniżony nastrój utrzymuje się przez większą część dnia.

Drugi objaw to anhedonia, czyli utrata zainteresowań i odczuwania przyjemności z rzeczy, które do tej pory wykonywaliśmy i które nas cieszyły. Trzeci objaw to męczliwość, czyli brak energii, brak siły do wykonywania codziennych czynności.

Zazwyczaj występują objawy dodatkowe, takie jak zaburzenia snu czyli nadmierna senność lub bezsenność, zmiany łaknienia czyli utrata apetytu lub nadmierne objadanie się, niskie poczucie własnej wartości, pesymistyczna ocena przyszłości, poczucie rezygnacji, poczucie bezsensu, negatywna ocena własnych dokonań, a czasem myśli samobójcze. W skrajnych przypadkach pacjent prezentuje objawy urojeniowe.

Osoby chore na depresję często mają problem z koncentracją uwagi, z pamięcią, ze skupieniem się.

Jeżeli kilka wymienionych wcześniej objawów utrzymuje się przez minimum dwa tygodnie, przez większą część każdego dnia, wtedy możemy wnioskować, że wystąpił epizod depresji.

Skąd bierze się depresja?

Często u podstaw stoi genetyka, która odgrywa znaczącą rolę, i wtedy mówimy o depresji endogennej, która często jest nawracająca.

Na szczęście większość dzisiejszych depresji to tak zwane depresje atypowe, na których rozwój składa się kilka czynników: przewlekły stres, styl życia, jak również redefinicja modelu współczesnego życia, czyli nacisku na produktywność, na dużą ilość pracy, efektywność oraz mało wypoczynku, słaba dieta, zbyt mało aktywności fizycznej. Te wszystkie czynniki powodują zmiany w funkcjonowaniu mózgu, które bardzo często objawiają się depresją. 

Depresja u dzieci i młodzieży

Niepokojącym zjawiskiem, które przybiera na sile, jest depresja wśród coraz młodszych osób.

Objawy są nieco inne niż u osób dorosłych. Młodzi ludzie są często źli, werbalizują agresję, mają więcej objawów somatycznych z ciała, są impulsywni, drażliwi, mają spadek koncentracji uwagi, źle śpią, opuszczają się w szkole. Rzadko występuje u nich jednostajny smutek i takie obniżenie nastroju, jak u dorosłych.

Wśród szeroko rozwiniętych mediów społecznościowych ludzie niestety czują się coraz bardziej samotni, często bywają bardzo zagubieni, przy dużej ilości bodźców występuje dużo niepewności, nie wiadomo, co jest prawdą, a co fałszem, nie wiadomo, w co wierzyć, a w co nie. W dobie coraz częstszego hejtu, samotności, ciągłego oceniania oraz spłyconej relacyjności, społecznego stresu, gdy to wszystko nałoży się na burzliwy rozwój mózgu i na wszystkie zmiany, które zachodzą u nastolatka, coraz częściej mamy do czynienia z depresją.

Dlaczego depresja powraca?

Bardzo często depresja powraca, ponieważ trudno jest uniknąć czynników, które ją wywołują. Jeżeli nadal żyje się w środowisku, które jest depresjogenne, to prawdopodobieństwo nawrotu choroby jest dość duże. Natomiast umiejętnie poprowadzona terapia znacznie redukuje ryzyko nawrotu depresji.

W dzisiejszych czasach depresję leczy się bardzo skutecznie. W zależności od tego, jaki u pacjenta występuje rodzaj depresji, czy jest ona łagodna, umiarkowana czy ciężka, standardy naukowe mówią o sześciu do dziewięciu miesiącach. Im dłużej leczymy, tym mniejsze prawdopodobieństwo nawrotu. W ciężkich stanach depresyjnych może trwać to do kilku lat.

Jeżeli jest dużo czynników ryzyka, wtedy leczenie i terapia powinny trwać dłużej, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu.

Jak zachęcić bliską osobę do terapii?

Na pewno nie jest skuteczne usilne namawianie czy zmuszanie, bo jeżeli pacjent sam nie czuje potrzeby, to niewiele skorzysta i niewiele wyniesie ze spotkania z psychologiem.

Najważniejsze, aby okazać mu zrozumienie i empatię, nie oceniać, a wspierać, nie wywierać presji.

Osoba chora na depresję ma wrażenie, że nikt jej nie rozumie, ma niskie poczucie własnej wartości, przekonanie o małym wpływie na własne życie, jest tak zrezygnowana, że nie ma czasem siły walczyć. Dlatego tak ważne jest wsparcie, ponieważ perspektywa osoby chorej jest odmienna od perspektywy osoby zdrowej.

Jeżeli podejrzewamy, że u bliskiej osoby może występować depresja i chcemy, żeby skorzystała z terapii, zapytajmy, czego się w tej terapii obawia, nie namawiajmy na siłę, nie bądźmy zniecierpliwieni, bo najważniejsza jest wewnętrzna motywacja, dzięki której wystąpią najlepsze efekty terapii. Podsuńmy takiej osobie rzetelne źródła wiedzy na temat depresji i zapewnijmy ją, że otrzyma od nas wsparcie. Rola osób bliskich w leczeniu depresji jest niezwykle istotna.

Aby depresja nie nawracała, należy ograniczyć przewlekły stres, zadbać o dobry sen, aktywność fizyczną i umysłową. Bardzo pomocne są w tym techniki relaksacyjne, treningi mentalne i medytacja.

Jakie korzyści niesie ze sobą medytacja?

1. Daje uczucie spokoju i harmonii, redukuje napięcie, podnosi poziom energii, zwiększa naszą efektywność, wspiera układ krążenia i serce, pozwala odpocząć umysłowi i ciału. 
2. Regularnie medytując wprowadzamy siebie w stan uważności, czyli takiego bycia w tu i teraz, które niesie ze sobą wiele wymiernych korzyści, zmieniając nasze życie na wielu płaszczyznach. Bycie w tu i teraz to również cieszenie się chwilą obecną, tym co mamy, dniem, który właśnie przeżywamy. Przeszłość staje się częścią historii, a przyszłość, która ciągle jest w naszych głowach, po medytacji przestaje odgradzać nas od tego, co jest tu i teraz. 

Wystarczy kilka minut dziennie, aby tak naprawdę zmienić jakość swojego życia.

Mgr Anna Nakonieczna, psycholog